Leven op z'n Ghanees

Dag lieve mensen,

Het idee was om elke week een blog te schrijven en hier was ik dan ook braaf mee begonnen. Maar ook hier in Ghana zitten er af en toe minder uren in een dag dan dat ik zou willen en kom ik niet aan alles toe. Ik merk ook dat er een drempel is om een blog te gaan schrijven, je maakt zoveel mee en ik wil zoveel vertellen dat het niet lukt om een scheiding tussen belangrijke en niet-belangrijke onderwerpen te maken. Zo was ik begonnen met een beschrijving per dag maar ik zal jullie die lap tekst besparen.
Een andere aanpak is dus nodig om jullie nog wel zoveel mogelijk op de hoogte te houden en als er mensen zijn die meer willen lezen; op www.ontmoetafrika.nl staan ook de blogs van mijn mede-vrijwilligers en is zeker de moeite waard om te lezen!

De dagen gaan snel en ik zit inmiddels alweer een maand hier in Bolga. Ik wen stukje bij beetje steeds meer en heb inmiddels een aardig ritme opgebouwd. Mijn dag begint meestal tussen 5.00 en 6.30; dan beginnen de kinderen te schreeuwen, de telefoons af te gaan, de radio gaat aan (ook al hoor je de nummers niet meer door de ruis, de radio moet altijd op de hardste stand) en men begint met koken, wassen, pinda’s doppen enzovoort. Ik sta op, doe mijn doek om en poets mijn tanden en was mijn armen, gezicht en voeten op de was-en-plas plek. Hier en daar af en toe een kokhalsneiging door de urinegeur op de vroege ochtend. Na deze verfrissing wordt mijn ontbijt klaar gemaakt en als ik er mijn best doe mag ik ook mee helpen. Ik krijg meestal de first class breakfast; dit betekend tea met soms brood en soms ook ei. Met ‘tea’ worden alle hete dranken aangeduidt, ik krijg meestal aangevulde chocomelk. Ik noem het aangevuld omdat ze drie scheppen van een soort nesquik, drie scheppen gezoete melkpoeder en drie scheppen suiker in één beker doen. Als ik ei krijg is deze wel iets anders dan in Nederland, het bakken van een ei is meer frituren van een ei. Men doet olie in een pan, houdt de pan schuin zodat men het ei in een bodem olie onderdompelend kan bakken. Vervolgens legt men het ei op een stuk brood (wit brood, bruin kennen ze niet) en legt men het stuk brood in de olie zodat alle olie in het brood gezogen wordt; voilà broodje ei à la Belinda (mijn zus). Mijn Hollandse maag en darmen vinden dit best heftig ’s ochtends en omdat ik graag gespaard blijf van de optocht naar de wc, ga ik vaak vroeg naar werk (op kantoor hebben we een wc! Spoelt welliswaar niet door maar goed..). Second class breakfast bestaat uit poridge (?), de door mij al gevreesde pap die zoet, zuur én pittig in één is. Deze kreeg ik één keer mee naar kantoor in een zakje. Ik heb twee slokken kunnen nemen.. de rest ging er niet in. Third class breakfast is het ontbijt wat mijn familie eet; de restjes van de vorige dag (bij mij dus bijna altijd TZ). Inmiddels heeft mijn zus al aangegeven dat ik bijna zo ver ben om met de rest mee te eten, TZ ’s ochends vroeg jeuj! Na ontbijt wordt alles gebezemd (bezem zijn hier graan/riet-stengels met een touwtje eromheen) en ik mag zelf mijn kamer bezemen en ik krijg er zelfs complimenten over! ‘aahhh you can broom your room now; now you can tell them in Holland how to do it’.
Na het wassen, plassen, ontbijten en rondje familie begroeten stap ik op mijn motorbike en scheur ik naar werk. Dit is nogal een rit; de wegen en het verkeer is behoorlijk anders dan dat wij gewend zijn in Nederland. De weg vanaf mijn community naar Bolga bestaat half uit onverharde weg en half uit verharde weg. Overal (in het verharde en onverharde stuk) zitten gaten, hobbels en bobbels in de weg. Het is dus echt opletten geblazen! Toeteren doet men hier niet alleen in geval van ‘kijk uit!’ maar ook om te begroeten, gedag te zeggen, te waarschuwen dat je iemand inhaalt, te laten weten dat je achter iemand rijdt, je de bocht om komt, een heuvel op rijdt en gewoon wanneer je er zin in hebt. Ik doe inmiddels gezellig mee over het algemeen gaat het erg goed. Ik ben de eerste dag onderuit gegaan (verkeerde rem gebruikt) maar verder alleen maar ‘net niet’tjes gehad. De rem zit bij mijn voet en ook schakel ik met mijn voet, best even wennen dus! Ik vind het wel erg prettig, ik scooter overal heen en heb net wat meer vrijheid dan met mijn fietsje. Afgelopen weekend zelfs met zijn drieen op de scooter; drie witte dames op één scooter, dan ben je écht een attractie hier! Vanochtend ook de vrouw van mijn broer plus twee kids afgezet in town, mijn lieve motorbike doet zijn werk dus goed!

Doordeweeks ga ik elke dag naar werk. Mijn werktijden zijn gewoonlijk van acht tot vijf. Op werk gingen Jen en ik al snel aan de slag met lijstjes, to do dingen en plannen, plannen, plannen. Iets waar ze hier in Ghana duidelijk geen pap van hebben gegeten. Ik heb vooral aan het SPEEK project gewerkt; een project waar via Peer Educators reproductive health lessen worden gegeven op JHS’s (Junior High School). Deze scholen zitten verdeeld over vijf communities en per community zijn er twee (of drie) Peer Educators. Deze PE’s nemen twee of drie scholen voor hun rekening en geven form 1,2 en 3 één keer per week les. Met 12 scholen waarvan er een paar zijn met dubbele form’s (1a/1b) is het maken van een passend schema best lastig. Nog lastiger wordt het als je er in de eerste week ook een questionnaire in moet plannen (om te meten of het project effect heeft wordt er een questionnaire aan het begin en aan het eind gegeven). En voor deze questionnaires moesten de kinderen consent hebben van hun ouders. Daarbij komen dan ook nog eens 11 controle scholen, wat het aantal op 23 scholen brengt die wij in deze maand bezoeken mochten. Gelukkig zijn de scholen hier net wat flexibeler dan in Nederland en is het al met al redelijk goed gegaan. Frustrerend is het af en toe wel, de efficientie is af en toe ver te zoeken en bij elk bezoek gaat eerst een kwartier lang begroetingen en voor mij onnodige uitleg vooraf. Tussen de schoolbezoeken door zijn Jen, ik en Linda (de projectcoordinator) bij de cabinetmaker houten piemels gaan bestellen. Voorheen werden er in de lessen bananen gebruikt om te oefenen met condooms, iets wat veel gedoe geeft en nog best duur is aangezien er ongeveer 120 leerlingen per schol zijn dus het totaal aan bananen voor elf scholen op 1320 bananen komt. Waarop Jen met het idee kwam van de houten piemels. Voor 75 cedi (omgerekend rond de dertig euro) zijn we vijftig houten piemels rijker (51 om precies te zijn, ik wilde er graag eentje al souvenir mee). Daar sta je dan in Ghana te discussieren over de dikte die de piemels moesten hebben. Erg hilarisch en ook wel een beetje vreemd om hier met de timmerman over piemels te discusieren!
Het werken met Jen is echt heel erg prettig, we zitten continu op elkaars lip en gaan beide door ups en downs heen. We doen het heel goed samen; toch een aardige proef om paar weken lang bijna elke dag in een auto te zitten, te wennen aan de Ghanese (in)efficiente werkwijze en nog aan het bijkomen van de cultuurshock.
Vanaf volgende week ga ik op één school (Senior High School) zelf voorlichting geven en ik zal verder langs de communities, PE’s, JHS en SHS gaan om te ondersteunen, bekijken en informatie in te winnen. Aangezien ik nog bijna niks aan mijn verslag heb kunnen doen (behalve veel veldwerk dan) moet ik een rem op het werk zetten. Als je niet uitkijkt werk ik je hier harder dan in Nederland en heb ik aan het eind geen verslag.
Tijdens werk lunchen we vaak uitgebreid en lekker, eet ik veel fruit en heel veel FAN ijsjes; mijn favorieten zijn Fanmilk (soort softijsje in een plastic zakje) en Fan oranje (bevroren Orangina), geweldige uitvinding! En dat voor 50 pesos (al is het nu verhoogd naar 70), omgerekend 20 eurocent.
Ook is er internet op kantoor die goed genoeg is voor skype (als het internet het doet..) en het is heel fijn om met jullie in Nederland te kunnen skypen! De eerste skype afspraak was met Ad, geweldig hoe ik dan voor kantoor op de stoep met haar aan het skypen ben terwijl ik uitkijk op een straat waar elke 10 minuten zeker 30 geiten langskomen lopen, mensen naast de straat staan te plassen en de vrouwen met honderden kilo’s in schalen op hun hoofd langslopen. Twee werelden die zó ver uitelkaar staan, zijn dan opeens heel dicht bij elkaar. Zo skypend op de stoep maak ik ook veel vrienden; alle kids hier vinden het maar wat interessant zo’n blank meisje, een laptop en dan ook nog eens meer blanken op het scherm en oh, daar in het hoekje zien ze zichzelf! Lachen, gieren, brullen en vaak verzamelt er zich een hele kring met kids om mij en mijn laptop heen.
Na werk scooter ik weer terug naar huis (ik heb gister een veiligheidsbril gekocht tegen de honderduizend vliegjes, kevers en muggen die er een sport van hebben gemaakt in mijn ogen te vliegen ’s avonds).

Thuis aangekomen maak ik weer een rondje door de compound om iedereen te begroeten en te vragen hoe het met hen is. Hoewel ik steeds meer erachter kom wie wie is en hoe de familie stamboom in elkaar zit, ben ik er nog steeds niet helemaal achter. Volgens mij weten ze het zelf ook niet precies meer ;)
Elke avond bestaat mijn avondmaal uit TZ en soep. Vaak is dit Okru (slijmachtige groene soep) of pinda, deze pinda-variant wint het overduidelijk van de Okru! Het eten gaat steeds beter, ik begin aan de TZ te wennen en heb ook door hoe ik het moet eten (bij de pinda soep weinig TZ en veel soep, bij de Okru veel TZ en weinig soep) en zo krijg ik inmiddels af en toe mijn kommetjes leeg, dit onder luid applaus van mijn familie. De eerste keer dat ik mijn kommetjes leeg at wist de hele community het en was iedereen reuze trots op de ‘white lady’. Heel af en toe krijg ik wat anders te eten dan TZ. Tot mijn grote vreugde had mijn zus een keer spaghetti voor me gekocht, ik was dolblij.. tot het moment dat er melkpoeder en suiker doorheen ging.

’S Avonds komen er vaak kinderen op mijn kamer zitten en op het ritme van geklap en zang wijdden ze me in de Afrikaanse dans. Prachtig hoe die kleine meisjes gierend van het lachen aan het dansen zijn en hoeveel plezier en geluk er dan van hun gezichten straalt.


De weekenden bestaan vaak uit kerk of familie-bezoek of uitstapjes met de andere vrijwilligers. Twee passages uit mijn uitgebreidde per-dag-verslag;

Er stond een familiebezoek naar haar tante op het programma en mijn zus fluisterde dat we tegen haar broer moesten zeggen dat we naar de stad gingen omdat hij anders mee zou willen en er waren maar twee plekken op de motorbike. Daar gingen we dan, op de motorbike naar tante. Daar aangekomen werden we neer gezet op een bankje en na de gebruikelijke begroetingen ‘bulikaa’ ‘nabaa’ ‘la an nwani?’ ‘la an son’ kregen we yam met saus. Een half uur daarvoor hadden we nog ontbeten maar daar doen ze hier in Ghana niet moeilijk over. Ik heb er wel van genoten; mijn familie eet eigenlijk alleen maar TZ en heel af en toe rijst en dan is yam (een soort aardappel) met stew echt genieten! Dus daar zat ik, genietend van mijn yam, toen er vier jongetjes (mijn ‘neefjes’) met een dode hond aan kwamen zetten. Ik wist al dat ze hier katten en honden aten (dat had Victoria ons in Accra al verteld) maar het is wel heel vreemd om het dan voor je neus voorbij te zien komen. De jongetjes hadden door dat ik met een mengeling van nieuwsgierigheid en een klein beetje walging naar de dode hond in hun armen zat te kijken en vonden het maar al te grappig. Vervolgens werd het beestje meegenomen naar een hoek van de compound en begonnen ze de hond nauwkeurig in stukken te hakken, ingewanden eruit, ingewanden in het water en wassen maar. Vier jongetjes van nog geen tien jaar die daar huppakee een hond slachten. Hoewel het heel vreemd was voor mij, vond ik het aan de andere kant ook heel logisch; het is een dier en er zit vlees aan, waarom zouden we het niet eten? Mijn zus kwam niet meer bij toen ik vertelde dat wanneer je in Nederland een hond zou slachten je waarschijnlijk enorme ruzie zou hebben en dat de dierenbescherming bij je op de stoep zou staan. Nog best lastig om hier uit te leggen wat de dierenbescherming inhoudt.. De hond was inmiddels stukken vlees en natuurlijk kregen wij ook een zakje mee. Op naar huis dus, tot grote vreugde van de baby van mijn tante die mij maar vreselijk eng vond en aan één stuk gehuild heeft nadat ze mij in haar vizier had. Dit tot grote hilariteit van de rest van de familie en het arme kind werd dus telkens wanneer ze weer stil was voor mijn gezicht gehouden waarna ze het weer op een gillen zette. Terug op de motorbike naar onze compound met in mijn hand een zakje hond. De hond werd met vanalles in een pan gegooid en er werd een lekker maaltje van gemaakt. Ik heb zelf wel geproeft (smaakt opzich naar lekker vlees) maar het idee dat ik hond zat te eten vond ik toch een beetje te vreemd en het feit dat we vooral de ingewanden hadden gekregen werkte ook niet echt mee. Na mijn hond-avontuur was het tijd om naar de kerk te gaan. Dat betekend badderen en je mooiste jurk aan. Ik mocht er eentje lenen van mijn zus maar helaas wilde de rits niet helemaal dicht wilde waarop mijn zus een half uur ‘you’re to fat... you’re fatter than meeee!!’ heeft gezongen. Naar de kerk gaan hier vind ik geweldig. De mis begon om 13.00 dat betekend dat je om 13.30 weggaat van huis. Aangekomen in het schoolgebouw dat als kerk diende bleken we één van de eerste te zijn. Na twee uur liedjes zingen en dansen vroeg mijn zus of ik al ‘bored’ was en of ik weg wilde. Ik vroeg in mijn onwetendheid of de mis dan al afgelopen was, waarop ze in lachen uitbarstte en mij vertelde dat de mis nog niet begonnen was.. Niet lang daarna arriveerde de pastoor en zijn aanhang en begon er eerst een grote stoelendans. Alle kinderen moesten uit het lokaal en moesten buiten gaan zitten en alle volwassenen mochten blijven zitten. Vervolgens nog twee à drie uur gezongen, gedanst, zitten, luisteren, zingen, dansen en daar toen was het klaar. Ik vond het genieten, iedereen gaat helemaal los in de kerk. Teruggekomen bij de compound kregen we weer rijst (jeeej) en twee uur later weer de vertrouwde TZ.

Vrijdagavond gingen we ‘uit’. Daar ging de halve familie in een optocht naar een andere compound om de medicijnman te zien dansen en vooral veel te drinken. Ik zelf heb een soort gember shotje gekregen en een ander soort drankje en heb het toen voor gezien gehouden. Mijn zus duidelijk niet; die ben ik de hele avond niet gezien en toen ik naar huis ging kwam ze lichtelijk aangeschoten met een jongen uit de bosjes. Volgens haar was er niks gebeurd maar ik heb wel een beetje mijn twijfels hierover.. De medicijnman zien dansen was wel een heel spektakel! Prachtig hoe mensen met tien trommels, veel handen en stemmen enorme variaties aan melodieen en liederen kunnen maken. Echt prachtig en met een uithoudingsvermogen; ik heb vier uur er naar gekeken hoe ze stonden te dansen, trommelen en zingen en het was nog lang niet afgelopen toen ik naar huis ging.



Met de vrijwilligers ben ik naar Paga en Tamale geweest. Paga (aan de grens van Burkina Faso) was een dagtripje naar een krokodillenpoel en naar een oud-slaven kamp. We hadden een auto gehuurd via Meet Africa. Deze auto zouden we om 8 uur krijgen, om half 11 was hij uit de garage en konden we op weg. Jan-Paul was dapper genoeg om achter het stuur te kruipen en daar scheurden we dan door het Ghanese landschap, geweldig! De krokodillenpoel was niet mijn favoriet. Hoe vet het ook is om die beesten van zo dichtbij te zien, het is ook dood en dood eng.. De krokodillen werden gelokt door kippen heel hard heen en weer te schudden (die kippen hadden wij moeten kopen). Toen de krokodil op land lag konden we een voor een dichterbij om gezellig de kroko aan te raken en mochten er foto’s gemaakt worden (er moest per camera betaald worden dus we hebben heel Nederlands camera’s gedeeld ;)). Na dit enerverende bezoek aan mister croco wilden we weer op pad maar helaas.. auto wilde niet starten. Gelukkig waren er zo twintig man die ons wel even wilden helpen en werd er iemand gebeld die uiteindelijk de auto gemaakt heeft (iets met een startkabel..). We waren weer op weg en na een lekkere lunch én gepoept te hebben in Burkina Faso gingen we verder naar het voormalig slavenkamp. Erg indrukwekkend. Hierna was het tijd om weer richting huis te gaan en we zouden Roos en Elise even afzetten in Tongo. Helaas heeft de auto het niet gehaald en strandden we voor Tongo met een platte band. Auto aan de kant, taxi gebeld en uiteindelijk goed thuisgekomen!

Vorig weekend zijn Jen, Jan-Paul en ik Linda gaan opzoeken in Tamale. Wat een wereldstad! Voor de mensen die Expeditie Robinson kennen; ik voelde me een beetje alsof ik zo’n luxe prijs gewonnen had. In ons hotel hadden we een douche! Een wc die doorspoelde (Jan-Paul en ik hebben staan juichen bij het geluid)! Veel eten (pizza, hamburger, patat, lasagna whoeeeeeh!!) en veel blanken! We zijn zelfs beide avonden uitgeweest; soort kinderdisco voor volwassenen maar wel erg grappig. Jen werd al gauw achtervolgd door hijgerige mannen (blanke vrouw dreads = veel aandacht!) en ook Jan-Paul werd gegrepen en niet meer losgelaten door een erg gewillige dame. Ik heb me helemaal suf gelachen. Stonden we dan, in een soort kantine met een disco bal en dansen maar..
Dit soort weekenden zijn erg goed om te doen heb ik gemerkt. Het is toch wel heel fijn om een weekend lekker decadent alles wat je wil te eten, te kunnen zitten op een wc die doorspoelt en een keer je haar kunnen wassen (shampoo en cremespoeling) en dit ook fatsoenlijk uit te kunnen spoelen. Ook fijn om dan in het gezelschap van je mede-blankerts te zijn. We lachen hier heel wat af en ik vind het heel erg fijn dat ze hier ook zijn!

Dit weekend kwamen de Tamale’ers naar Bolga en hebben we lekker gehangen en gegeten. Linda, Jen en ik zijn doorgegaan naar de enige club in Bolga. Wederom een hilarische bedoeling. Wel een mooiere club dan in Tamale, ergens achteraf in een oud gebouw maar het zag eruit als een club. Twee mannen van Meet Africa gingen met ons mee en dat was toch wel erg fijn.

Zondag heeft Nelleke ons rondgeleid door het ziekenhuis. Dat is toch wel even schrikken. Zo veel zieke mensen in een vies, oud gebouw waar de hygiene ver te zoeken is. Door de verhalen die Nelleke erbij vertelde werd het allemaal nog net wat erger. Ongelooflijk hoe dit kan.. Er zitten daar dan ook zoveel medewerkers gewoon uit hun neus te vreten. Het is absoluut een armoede kwestie maar ook ontzettend eentje van motivatie. Als er nou een paar opstonden om even met een emmer en wat sop de kamers schoon te maken.. Heel absurd en een hele grote waarschuwing dat ik hier niet in het ziekenhuis terecht wil komen!


Het is inmiddels alweer een aardige lap tekst en brei er een einde aan! Lieve mensen, dankjewel voor alle lieve whatsapps, mailtjes, berichtjes en skype afspraken. Prachtig hoe jullie meeleven en er voor me zijn, hoe ver weg je ook zit. Het gaat mede daardoor zo goed met me, ik heb bijna geen down momentjes en geniet gewoon ontzettend!


Heel veel knuffels en liefs uit Ghana!